lSakarya anahtarcı; araba, kasa, çelik kapı, tahta kapı, bahçe kapısı, panjur kapı gibi her çeşit anahtarın kullanıldığı yerlerin anahtarlarını yapan kişidir. Anahtarcılar, her çeşit anahtar ihtiyacınızda sizlerin yardımına koşarlar. Hemen Geliriz ile faal Sakarya Anahtar Ustası size en çabucak hizmeti vermek için çalışmaktalardır.
Anahtarcı olarak etkin kişiler anahtarlarınızdaki bozulmaları ve yıpranmaları giderebilirler. Kırılan anahtarlarınızın bakımını yapabilirler. Anahtarcılar çoğunlukla sizlere yedek anahtar oluşturarak, kırılmalara ve yıpranmalara karşı acil durumlarda kullanmanızı kolaylaştırırlar. Araba, ev, bahçe, depo anahtarları yoğun çeşitli olabilmektedir. Bu çeşitli anahtarlar her ustanın yapabileceği bir eylem değildir. İşinde en iyisini yapmaya etkin ustalar Hemen Geliriz ile çalışmaktalar ve sizlere en iyi hizmeti vermek için çabalamaktalardır.
Anahtarlarınızın ne zaman kaybolacağı veya ne süre kırılacağını bilemezsiniz. oto veya ev anahtarlarınızı evin içinde veya otomobilin içinde unutmuş olabilirsiniz. Böyle durumlarda yapabileceğiniz tek şey 7/24 çalışan bir Çilingir çağırmaktır. Anahtarcılar genelde haftanın yedi günü yirmi dört saat çalışmaktalardır. Bunun nedeni ise sizlerin mağdur olmamasıdır. Kaybettiğiniz anahtarlarınız nedeniyle aracınıza veya evlerinize giremeyebilirsiniz. Geç saatlerde ev dışında kalmak oldukça can sıkıcı bir olay olduğu için en seri şekilde kapınıza kadar gelerek sizlere kapı açacak kişiler Hemen Geliriz’de bulunmaktadır. Bu kişiler 7 gün 24 saat anahtar yedekleme tekniği de yapmaktadırlar. Acil durumlarda Sakarya anahtarcı ile irtibata geçerek anahtarlarınızın yedeklerini dilediğiniz saatlerde yaptırabilirsiniz.
Acil durumlarda ulaşmak dilediğiniz anahtarcılara Hemen Geliriz üzerinden ulaşabilirsiniz. Ulaştığınız anahtarcılardan önden fiyat bilgisi alarak, işlemleriniz ilişkin konuşma sağlayabilirsiniz. Size en yakında mevcut anahtarcılara ulaşmak artık yoğun basit .
Anahtarlar şık sık kaybolabilen malzemelerdir. Anahtarları sürekli gittiğimiz mekanlarda, piknik alanlarında veya deniz kenarında bir yerde kaybedebiliriz. Evden aniden çıktığımız anlarda, ev anahtarını içeride bırakmamız da başka bir unutkanlıktır. Böyle durumlarda hiç panik yapmamanız için önceden çıkarttığınız kopya anahtarlarınızı gidip alabilirsiniz.
Yedek anahtarlarınızı çıkarma yöntemini anahtarcıda yaptırdıktan sonra bu nüsha anahtarları güvendiğiniz birine vererek sizin için saklamasını isteyebilirsiniz. Bu kopya anahtarlar sayesinde anahtarınızı unuttuğunuz anlarda güvenerek verdiğiniz kişilerden kopya anahtarlarınızı temin ederek evinize girebilir veya arabanıza binebilirsiniz.
Anahtar yedekleme işi bir Sakarya Kilit Ustası için çok kolaydır. Anahtarcılar bu iş için üretilmiş aygıtlar ile anahtar yedekleyebilmektedirler. Öze aletler sayesinde elinizde bulunan anahtar kırık olsa dahi onun aynısından bir tane daha yapmak mümkündür. Bu şahsi makineler ile birlikte anahtarcılar çabucak bir tasvirde anahtar yedekleyebilmektedir. Yedeklenen anahtarları dilediğiniz yerde bırakarak kendinizi garantiye alabilirsiniz. yoğun orantısız anahtar unutuyorum diyorsanız yedek anahtar oluşturmak tam size göre.
Anahtarlar, özel bir makine ile çoğaltma işi yapılarak yedeklenmektedir. Bu makinenin niteliği ise koyduğunuz anahtarın şeklini alarak ham olan anahtar metalinin üzerinde aynı çizgileri bırakabilmesidir. klonlama işleminin çok iyi çalışması gerekmektedir. Eğer bu makinelerde bir hata meydana gelirse bu hatalardan geri dönüş olmaz ve ham olarak konulan anahtara yanlış şekiller basıldığı için anahtar çalışmaz.
Anahtar kaybetme gibi durumlarda acil Kilit Ustası ararız. Size en yakın en güvenilir anahtarcıyı bulmak için Hemen Geliriz adresinden hizmet alabilirsiniz. Anahtarcılar genellikle size her an servis verebilmek için haftanın yedi günü yirmi dört saat servis vermektedirler. Anahtarcıya ne zaman ihtiyacınız olursa Hemen Geliriz üzerinden arzuladığınız anahtarcıya ulaşarak, kapılarınızı açtırabilirsiniz.
Anahtarcının vermiş olduğu hizmetlerden bazıları şu şekildedir;
Çelik kapı açma
Tahta kapı açma
oto kapısı açma
Çelik kasa kapısı açma
Anahtar yedeği çıkarma
Kırık anahtar tamiri
Anahtar tamiri
Anahtarcılar bu ve bunun gibi çokça hizmeti sizler için sunmaktadırlar. Sundukları servis karşılığında sizlerin mağdur olmamanızı sağlamaktadırlar. Anahtar önemli eşyalarımızın saklandığı kasaların da anahtarı olabilir. Bu anahtarın kırılması kaybolması anında panik olabiliriz. lakin Anahtar Ustası bu yöntemi de çok kolay bir tasvirde halledecektir. Çelik kasa açma tekniği için yoğun kolay bir şekilde Çilingir çağırabilir ve işleminizi hallettirebilirsiniz.
Anahtarcılar sizlere uzman bir grup hizmeti sunabilirler. Anahtarcılarda bulunan çalışanlar profesyonel bir grup oluşturarak, sizin işlerinizin daha çabucak olmasını sağlamaktadırlar. İşlerinizin seri ve güvenilir bir biçimde hallolmasını istiyorsanız, Hemen Geliriz üzerinden bir Sakarya Kilit Ustası hizmeti alabilirsiniz.
Birçok servisin kendi iddiası bulunmaktadır. Bazı şirketler sizlere 20 sürede yanınıza ulaşarak servis verme garantisi sunmaktadır. Bu çeşit işletmeler gerçekten uzman ekiplerle çalışarak seri ve güvenli hizmet sunmak için çalışmaktadırlar. hızlı ve emniyetli bir Kilitçi hizmeti almak istiyorsanız Hemen Geliriz Ana Sayfası üzerinden yapacağınız çağrı sonucu listelenecek ustalara ulaşabilirsiniz.
Uzman ekipler ile etkin bu şirketler sizlere en seri hizmeti nasıl verebilecekleri hakkında günlük olarak değişim yapmaktadırlar. Sizler ev kapılarınızda, dükkan kapılarınızda veya oto başında uzun süreler beklemeyin diye bu profesyonel ekipler hızlıca yanlarınıza gelerek sizlere Anahtarcı hizmeti verebilmektedirler.
Anahtarcının eve gelip kapı açması ile anahtar yedekleme fiyatları farklıdır. şirket ne kadar aynı olsa da anahtar yedekleme fiyatı ne kadar uygunsa eve gelerek görev verme fiyatı ona göre daha pahalıdır. Bu durum her işletme iiçin çeşitlilik göstermektedir. Firmalarda sunulan hizmetlerin hepsinin değişik bir fiyatlandırması bulunmaktadır. Bu hizmetlerden bir tanesini alabilmek için öncelikle Hemen Geliriz Sitesi’nde aramalara başlamanız gerekmektedir. Bu aramalar sonucunda size en yakın ve en ucuz hizmeti verecek olan Sakarya anahtarcıyı seçerek hizmet almaya başlayabilirsiniz.
Anahtar çoğaltma işi yoğun zahmetsiz ve kolay olduğu için fiyatları da bir o kadar düşüktür. Anahtarcılar size bu hizmeti sunduklarında çok düşük fiyatlar isteyeceklerdir. Anahtarcılar evlerinize veya arabalarınızın yanına gelerek size görev sunduklarında fiyatlandırmalar değişmektedir. Değişen bu fiyatlarda sizler pazarlık edebilir ve anahtarcıdan iskonto isteyebilirsiniz.
Piyasada mevcut anahtarcılardan daha ucuz ve daha güvenilir Anahtar Ustası bulabilmek için Hemen Geliriz adresini ziyaret edebilirsiniz. En ucuz ve emniyetli hizmeti almak sizlerin hakkı olduğu için Hemen Geliriz’den yapacağınız aramalarda ustalara hizmet hakkın ve fiyat hakkında sorularak sorarak, hizmeti almadan önce bilgi sahibi olabilirsiniz. Bu sayede alacağınız hizmeti ve ödeyeceğiniz tutarı bilerek ustaları çağırırsınız. İçiniz yoğun rahat bir biçimde bildiğiniz bilgilerle kolaylıkla hizmet alabilirsiniz. Bu servisler sonucu alınacak bedeli de bildiğiniz için sürprizler ile karşılaşmazsınız. Fiyatların sizi yanıltmaması için önceden bilgi almak için Sakarya anahtarcıya Hemen Geliriz üzerinden ulaşın ve fiyat bilgisini öğrenin.
Sakarya, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık yirmi ikinci şehri.
2018 yılı sonu TÜİK verilerine göre İl Nüfusu: 1.029.600 dür. 16 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 665 mahalle bulunmaktadır.
Marmara Bölgesi'nin Çatalca-Kocaeli Bölümü'nde yer alır.
Sakarya'nın kuzeyinde Karadeniz, batısında Kocaeli, Bursa, doğusunda Düzce ve güneyinde de Bolu ile Bilecik bulunmaktadır. Sakarya Nehri, Sakarya'nın Karasu ilçesinde Karadeniz'e dökülür.
Sakarya'da ekonomisinde tarımın önemli bir yeri vardır. Hendek, Karasu ve Kocaali ilçelerinde fındık yetiştiriciliği mevcuttur. Ayrıca mısır tarımı da yapılmaktadır. Sakarya'da sanayi son zamanlarda gelişmeye başlamıştır. Son yıllarda kurulan sanayi kuruluşları bu sanayileşmeyi daha da artırmıştır. Sakarya, bir milyona yaklaşan toplam nüfusuyla İstanbul, Bursa, Kocaeli ve Balıkesir'in ardından Marmara Bölgesi'nin en büyük beşinci şehridir.
İçindekiler
Köken bilimi
Sakarya ili adını; aşağı havzasında bulunduğu, topraklarında Karadeniz'e dökülen ve il topraklarını G-K doğrultusunda ortadan ikiye bölerek kat eden Sakarya Nehrinden alır. Sakarya Nehri'nin ise adını nereden aldığına ilişkin bilgiler Frigler dönemine değin uzanmaktadır. Sakarya adının nereden geldiği ile ilgili görüşler şunlardır:
Anadolu birliğini ilk kuran Hititlerle Sakarya'nın da tarihi başlar. İç karışıklıklar sonucunda bölünen Hititlerden sonra bölgede Frigler hakim olmuştur. Frigya hakimiyeti sona erdiğinde bölge Lidyalıların eline geçmiştir. MÖ 6. yüzyılda Pers İmparatorluğu Lidya Krallığı'nı yıkarak Anadolu'ya hakim olmuştur. Makedonya Kralı Büyük İskender MÖ 4. yüzyılda Persleri yenerek Anadolu'ya hakim oldu. Büyük İskender'in ölümünden sonra Bitinya Kralığı bağımsızlığını ilan ederek Sakarya'nın da bulunduğu bölgede hakimiyetini ilan etti. MÖ 1. yüzyılda Roma İmparatorluğu Bitinya Krallığı'na son vererek bölgeyi topraklarına kattı.
Roma İmparatorluğu ikiye bölündüğünde (MS 365), Bitinya bölgesi Bizans İmparatorluğu'na kaldı. İstanbul'u ele geçirmek gayesiyle gelen İslam orduları bölgeyi fethetmişlerdir. Bu hakimiyetler kalıcı olmamıştır. Bölgeye zaman zaman Sasaniler de akınlar düzenlemiştir.
Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra Kutalmışoğlu Süleyman Şah Sakarya dahil tüm Anadolu'yu kontrol altına aldı. İznik'in başkent olduğu Türkiye Selçuklu Devleti kuruldu. Birinci Haçlı Seferinde İznik'i terk ederek başkenti Konya'ya taşıdı. Sakarya ahalisi yeniden Bizans'ın kontrolüne girdi.
Yapılan kazılar ve bulguların tarihi bilgileri sayesinde; bölgede MÖ 300 ile 395 yılları arasında başkenti Nikomedia (İzmit) olan Romalıların Bitinya eyaleti bulunmaktaydı. Kandıra, Kaynarca, Hendek, Karapürçek ve Taraklı’da rastlanan bazı bulgularca da bölgenin miladın hemen öncesi ve sonrasında Bitinyalıların egemenliğinde yaşadığı kesinleşmektedir. Bölgede inşa edilen Seyifler, Harmantepe, Tersiye, Paşalar, Çobankale, Mekece kaleleriyle, I. Justinianus’un 562 yılında Sakarya Nehri’nin üzerine yaptırdığı Beşköprü önemli tarihi kalıntılardır.
Osmanlı dönemi
13. yüzyılın sonlarına doğru Konur Alp, bugünkü Adapazarı Havzası'nı fethederek Türk hakimiyetini yeniden sağladı. Orhan Gazi zamanında yapılan bu fetihlere ithafen Sakarya ve çevresinde padişah adına Orhan Camii'ler yapılmıştır. İlk olarak batı Türkistan ve Azerbaycan'dan gelen göçebe Türk boyları buralarda köyler ve kentler kurmuşlardır. Adapazarı, Sakarya Nehri ve Sapanca Gölü'nden çıkan Çark Suyu arasında kalan yarımada biçimindeki kara parçası üzerinde kurulmuştur. 1563 yılına ait bir vesika ve 1581 yılında Akyazı Ada Kadılığı'na yazılan ve bu yöreden nahiye diye bahseden bir ferman şehrin tarihini anlatan ilk belgelerdendir.
Adapazarı yöresi başkent yakınında olduğu için üretim fazlası her şey İstanbul'a gönderilirdi. Özellikle tarım, hayvancılık ürünleri ve kereste açısından Sakarya çevresi önemliydi. İstanbul, İzmit ve Kefken tersanelerine yakınlığı çevreden çokça kerestenin üretilmesine neden olmuştur.
Osmanlı kumandanlarından Karamürsel Alp, Karamürsel'de kurduğu tersanenin kereste ihtiyacını Karasu-Adapazarı arasındaki ormanlardan karşılıyordu. Kereste işlerini takip için Adapazarı'nda Kereste Eminliği kurulmuştu. Elde edilen tomruklar Sakarya Nehri üzerinden Karadeniz'e, oradan İstanbul'a Tersane-i Amireye ulaştırılıyordu. Gemi küreği yapım işi Karasu'ya verilmişti. Tomrukların tamamı başkente gönderilmez, Sakarya ağzında (Yeni mahalle) gemi yapım ve onarımı yapılırdı. Sakarya'dan Tophaneye top arabalarının ahşap parçaları hazırlanır ve gönderilirdi.
Evliya Çelebi Sakarya yöresinden ağaç denizi olarak bahseder. Yöreyi gezen Fransız kontu A.De. Moustier 1862 yılında şunları yazmıştır: "Adapazarı nehrin kenarında 10.000 kişilik bir kent. Ceviz ağacı bol fakat kesilenlerin yerine yenileri dikilmiyor. Bu gidişle Adapazarı ağaçsız kalacak." Adapazarı'nda o yıllarda ceviz ağacından tabanca ve tüfek kabzası yapılmaktaydı.
İkinci Beyazıt Köprüsü: Osmanlı zamanından kalan köprü tarihi açıdan önemlidir. Geyve ilçesinde Alifuatpaşa kasabasında II. Bayezid tarafından yaptırılmıştır. Sakarya Nehri üzerine yapılan köprü 15 gözlüdür, uzunluğu 196,5 genişliği 5,5 metredir.
Kurtuluş Savaşı
Adapazarı yöresi Kurtuluş Savaşı'na; Ali Fuat Cebesoy, Hasan Cavit Bey, Sırrı Bey, Çerkez Sait Bey, Metozade Hüseyin Bey, Koçzade Mahmut Bey, Abdurrahman Bey, Kaymakam Tahir Bey, Cevat Bey, Kazım Kaptan, Halit Molla ve İpsiz Recep gibi kahramanlarıyla katkıda bulunmuştur.
İlçede ilk müfrezeyi kurma görevi Yüzbaşı Ramiz, Yüzbaşı Rauf, Doktor Raik'e verilmiştir. Onlar da Meto Hüseyin ve Mehmet Bey'in katkılarıyla bu görevi yerine getirdiler. Geyve, Hendek ve Adapazarı'nda Kuvâ-yi Milliye teşkilatı aynı zamanda kuruldu. Bölgenin önde gelenleri Ankara’ya Mustafa Kemal’e bağlılık telgrafı çektiler.
Bölgede Ermeni ve Rum çeteciler ile mücadele için Türk milis güçleri oluştu. Akyazı, Hendek ve Sapanca çevresinde Kazım Kaptan kuvvetleri, Kaynarca yöresinde Halit Molla, Kandıra ve Karasu çevresinde İpsiz Recep, Ermeni ve Rum çeteleri ile mücadele ettiler. Anzavur Ahmet üçüncü ayaklanmasında Adapazarı üzerinden Geyve boğazını ele geçirmek için saldırmış, Çerkez Ethem tarafından bozguna uğratılmışlardır. Hendek’i ele geçiren Anzavur, Ethem tarafından püskürtülmüştür.
İzmit’i işgal eden 11. Yunan Tümeni, 24 Mart’ta Sapanca ve Kırkpınar'ı, 25 Mart tarihinde Adapazarı'nı işgal etti. Millî kuvvetler Yunan ilerleyişini durdurmak amacıyla Sakarya Nehri üzerindeki ahşap olan Tavuklar ve Taşlık köprülerini yaktı. Nehri geçen ilk Yunan birlikleri milis güçlerce geri püskürtüldü.
Bölgeyi işgalden kurtarmak amacıyla yeni bir kolordu kurulup başına Albay Kasım Bey atandı. Yunan kuvvetleri Bursa’ya doğru çekilmek amacıyla Adapazarı’na toplanmaya başladılar. Çekilme sırasında şehrin yakılmasını önlemek için tedbirler alındı. 21 Haziran sabahı erkenden üç kol halinde Millî kuvvetler Adapazarı’na girdi. Küçük çatışmalarla şehir kurtarıldı. Kazım Kaptan, Osman Kaptan ve Molla Halit güçleri şehirde asayişi sağladı.
25 Mart tarihinden, 21 Hazirana kadar 3 ay süren işgalden kurtuluşu için Sakarya’da 21 Haziran Kurtuluş Günü olarak kutlanmaktadır
Cumhuriyet dönemi
Sakarya, 1954'te il oldu. 14 Ocak 2000'de çıkarılan 593 sayılı kanun hükmünde kararname ile büyükşehir unvanı kazandı. 2004 yılında çıkarılan 5216 sayılı kanun ile büyükşehir belediyesinin sınırları valilik binası merkez kabul edilerek yarıçapı 20 kilometre olan dairenin sınırlarına genişletildi. 2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesinin sınırları il mülki sınırları oldu.
Adaköy'den Sakarya'ya
Coğrafya
İlin topoğrafyası üç ana kısımda incelenir: 1. Kuzeydeki alçak tepelik alanlar, 2. Orta kısımda Adapazarı ovası düzlüğü, 3. Güneyde engebeli dağlık alanlar. Kuzey Anadolu Fay hattının kuzeyinde olmak üzere, batıdan Kocaeli platosu Sakarya nehrine kadar ilerler. Çam Dağı kütlesi hariç kuzey Kısımlar Kocaeli platosunun devamı durumundadır.
Adapazarı ovası (Akova) Sakarya nehrinin taşıdığı alüvyonlarla oluşmuştur. İzmit körfezi ve Sapanca Gölünün devamı olan Adapazarı ve Düzce ovaları tektonik oluşumlu ovalardır. Ovada 400 metreye kadar alüvyon çökeller yer alır. İl topraklarının %34'ü ovalar, %44'ü platolar, %22'si dağlar tarafından oluşturulur.
Dağlar
Samanlı Dağları, Bolu dağlarının devamı olarak il topraklarından Marmara denizine kadar uzanır. Köroğlu dağları ile Samanlı dağlarını birbirinden Geyve Boğazı ayırır. Çok yüksek olmayan Samanlı dağları İzmit körfezi ile Gemlik körfezi arasında uzanır. İlin en yüksek dorukları Keremali Dağı (1543 m) ve Karadağ'dır(1467 m).
Keremali Dağı: 1543 m ile ilin en yüksek dağıdır. Hendek ile Akyazı arasında bulunur. Zirvesinde yaylalar ve Keremali türbesi bulunur.
Çam Dağı: Düzce ovasında kesintiye uğrayan Akçakoca ve Bolu Dağlarının il topraklarındaki uzantısıdır. Hendek, Karasu, Kocaali ilçeleri arasında yer alır. Ortalama 880 m olan yüksekliği Fındıklıtepe'de 900m'yi bulur.
İlde başka dağlık alan yoktur. Kocaeli platosu üzerindeki tepelikler en fazla 250 metreye kadar çıkarlar.
Yaylalar: İldeki Samanlı dağları, Karadağ, Oflak Dağı ve Keremali Dağı üzerinde yer alan yaylalar şunlardır: Acelle Yaylası (Akyazı), Dikmen Yaylası (Hendek), Çiğdem Yaylası (Hendek), Turnalık Yaylası (Hendek), Keremali Yaylası (Akyazı), Sultanpınar Yaylası (Akyazı), Karagöl Yaylası (Taraklı), Soğucak Yaylası (Sapanca), Davlumbaz Yaylası (Akyazı).
Ovalar
Adapazarı Ovası, Akova da denilen alan Sakarya nehrinin biriktirdiği verimli alüvyonlarla kaplıdır. 620 km2 büyüklüğüyle Marmara'nın büyük ovalarındandır. Ova, Sakarya ekonomisine önemli katkı sağlar. Yaklaşık 30 m yüksekliğe sahiptir ve merkezi kısmına Sakarya şehri kurulmuştur. Mısır, şeker pancarı, buğday, kabak, patates ekimi yapılır.
Pamukova, Sakarya nehrinin Adapazarı ovasından önce, Geyve boğazının güneyinde oluşturduğu, 170 km2 büyüklüğündeki ovadır. Akdeniz iklimi etkisi altındaki ovada çoğunlukla meyvecilik ve sebzecilik yapılır. Sakarya'nın içinden aktığı ovada sulanan tarlalarda; buğday, şeker pancarı, soğan, salçalık biber, domates, bağ, ayva ,şeftali, çilek, armut yetiştirilir.
Söğütlü Ovası, 30 km uzunluk 20 km genişliğindeki ova ilin en çukur kısmıdır. Sakarya sık taşkın yapar, yer altı suyu seviyesi de yüksektir. Ova dranaj kanalları açıldıktan sonra tamamen kullanılmaya başlanmıştır.
Akarsular
Sakarya Nehri: Kaynağını Eskişehir topraklarından alan nehrin uzunluğu 824 km'dir. İl sınırlarında 159 km'lik kısmı yer alır. Sakarya merkezin 4 km doğusundan geçen nehir önce Mudurnu Çayını, Seyifler Kalesi yanında Çark Suyu'nu alır, Karasu Yenimahalle'den Karadeniz'e dökülür.
Çark Suyu: Sapanca Gölünün fazla sularını taşıyan Çark 45 km uzunluğundadır. Sapanca gölünden doğar, Ferizli-Seyifler köyünde Sakarya Nehri ile birleşir. Son yıllarda Sapanca Gölünün suları insan faaliyetleri amacıyla yoğun kullanıldığı için fazla bir akışı yoktur. Belediyenin akışı sağlamak amacıyla Sakarya Nehrinden su taşıma projesi gerçekleşmiş, Kent içindeki Çark deresi çorak görünümden kurtulmuştur.
Dinsiz Çayı: Mudurnu çayının koludur, uzunluğu 34 km'dir. Hendek sınırlarından doğar, Fabrika dere, Balıklı dere, Bıçkıdere ve Gürcüdere'yi alarak Mudurnu Çayıyla birleşir.
Mudurnu Çayı: Ardıç dağının güney yamaçlarından doğar, Bolatça Çayı ve Dinsiz çayını alarak Hendek'te Sakarya Nehri ile birleşir.
Darıçayırı Deresi: Hendek'in Kocadöngel Mahalleninden bu isimle doğar, Darıçayırı (Karasu) beldesinden geçtikten sonra Tuzla Mahallesinde Sakarya ile birleşir.
Maden Deresi: Çamdağının Hendek kısmından doğar, Kuzeye doğru akışa geçer. Uzunluğu 30 km olan Maden Deresinin aşağı kısmında oluşan kanyon vadi özellikle yazın turist çeker.
Melen Çayı: Yığılca'dan Küçük Melen olarak doğar, Efteni Gölüne döküldükten sonra diğer kollarını alarak gölden Büyük Melen adıyla çıkar. Efteni Gölüne kadar 61 km, gölden sonra 63 km uzunluğundadır. 30 km'si Düzce-Sakarya sınırını oluşturan çay, Melenağzı köyünde Karadeniz'e ulaşır. Cumayeri Dokuzdeğirmen köyü ile Kocaali Beyler Köyü arasında 12 km'lik kısmında rafting yapılmaktadır. Üzerinde Melen Barajı yapılmakta olan çaydan Büyük Melen Projesi ile İstanbul'a içme suyu gönderilmektedir.
Göller
Sapanca Gölü: Sakarya ile Kocaeli illeri arasında uzanan tektonik oluşumlu tatlı su gölüdür. Kuzey Anadolu Fay Hattı etkisiyle oluşan göl,16 km uzunluk, 5 km genişliğe sahiptir. Denizden yüksekliği 33 m olan gölün en derin yeri 53 m, ortalama derinliği 36 m'dir. Göl suları Kocaeli'de sanayide, Sakarya'da içme suyu olarak kullanılmaktadır.
Acarlar Longozu: Karasu ve Kaynarca ilçeleri sınırlarında yer alan kıyı set gölüdür. Uzunluğu 7,5 km, genişliği 0,9 km olan göl, 1976'da Yaban hayatı Koruma sahası, 2004 yılında Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ilan edilmiştir. Doğası, bitki ve kuş türleriyle ziyaretçi çekmektedir.
Taşkısığı Gölü, (Çaltıcak Gölü), Sakarya ili, Adapazarı ilçesi sınırlarında yer alır. Yüzölçümü 90 hektar olan gölün suları tatlıdır. Göl yakınlarına doğalgaz çevrim santrali yer alır.
Poyrazlar Gölü: Sakarya kent merkezinde 7–8 km uzaklıkta, Karasu yolu üzerindedir. Sakarya nehrinin biriktirdiği alüvyonlar sebebiyle oluşmuş alüvyal set gölüdür. Doğal sit alanı olan göl çevresi mesire yeri olarak kullanılmaktadır.
Akgöl: Karasu ve Ferizli ilçeleri arasında kalan alüvyal set gölüdür. Balık açısından zengin olan gölün kıyılarından torf çıkarılır. Fazla sularını Sakarya nehrine boşaltır.
Küçük Akgöl: Sakarya merkezin 12 km kadar uzakta eski Karasu yolu üzerindedir. Doğal ormanlarla çevrilidir.
Küçükboğaz gölü: Karasu-Kocaali yolu üzerinde oluşmuş kıyı set gölüdür. Çevresi mesire yeri olarak değerlendirilir.
Gökçeören Gölü: 25 ha alana sahip olan göl, merkezin 7–8 km KB yönünde yer almaktaydı. Fazla derin olmayan ve kışın genişleyip yazın çekilen göl 1967 yılında kurutularak tarım arazisine çevrilmiştir.
İklim
Sakarya ilinin Karadeniz kıyılarında Türkiye'de Karadeniz iklimi , güney kısmında Marmara tipi Akdeniz iklimi etkilidir. Kuzeyde Fındık yetiştirilirken, güney ilçelerinde bir kısmı zeytin bahçesi olan meyve bahçeleri yaygın olması bunun göstergesidir. İl merkezinin güneyinde yer alan Samanlı dağları ve Keremali dağları Karadeniz iklim etkisinin güneye ulaşmasına engel olur. İlin güney bölümüne İznik Gölü yönünden Akdeniz hava kütleleri ulaşır. Yağış Kuzeyden güneye doğru azalır: Karasu'da 1000 mm, Merkezde 840 mm, Geyve'de 600 mm'ye düşer. Hakim rüzgâr yönü KKB'dır. Bağıl nem ortalaması %72'dir. Yıllık sıcaklık ortalaması 14,2 °C'dir. Ocak ayının fazla soğuk olmaması (5.9 °C), Temmuz sıcaklıklarının yüksek olamaması (23.3 °C), yıllık sıcaklık farkının düşük olması (17.4 °C), Karadeniz iklimi etkisindendir. Yağışın mevsimlere dağılışı: %31 kışın, %26 sonbahar, %22 ilkbahar, %21 yaz. Bu dağılım Karadeniz yağış rejiminin özeliklerini yansıtır. Yağışın %95,9'u normal, %3,7'si sağanak şeklindedir. Yıllın 133 günü yağışlıdır.
Sakarya iklimi | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 24,2 | 27,1 | 34,0 | 38,0 | 38,0 | 40,4 | 44,0 | 41,8 | 38,6 | 38,6 | 30,2 | 28,5 | 44,0 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 9,7 | 10,9 | 13,6 | 18,8 | 23,4 | 27,5 | 29,3 | 29,4 | 26,2 | 21,2 | 16,6 | 11,9 | 19,8 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 6,1 | 6,6 | 8,5 | 12,9 | 17,4 | 21,5 | 23,4 | 23,2 | 19,5 | 15,4 | 11,5 | 8,2 | 14,5 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 2,9 | 3,1 | 4,4 | 8,1 | 12,1 | 15,7 | 17,8 | 17,8 | 14,3 | 10,9 | 7,4 | 4,9 | 9,9 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −14,5 | −13,5 | −7,3 | −2,4 | 2,0 | 6,1 | 8,7 | 7,8 | 5,4 | −0,6 | −6,6 | −9,1 | −14,5 |
| Ortalama yağış (mm) | 93,6 | 75,4 | 75,9 | 59,1 | 49,9 | 69,6 | 48,6 | 45,2 | 54,0 | 79,6 | 77,8 | 105,9 | 834,6 |
| Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü | |||||||||||||
| İklim diyagramı: Sakarya | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| O | Ş | M | N | M | H | T | A | E | E | K | A |
94
10
3
| 75
11
3
| 76
14
4
| 59
19
8
| 50
23
12
| 70
28
16
| 49
29
18
| 45
29
18
| 54
26
14
| 80
21
11
| 78
17
7
| 106
12
5
|
| sıcaklık (°C) • yağış (mm) | |||||||||||
Bitki örtüsü
Sakarya'da iklimin etkisiyle nemcil Karadeniz Ormanları hakimdir. İl topraklarının %37'si (179.516,5 ha) korunmuş, %5'i (23.191,5 ha) bozulmuş olmak üzere %42'si (202.708,0 ha) orman alanıdır. Ağaç türlerinden; kayın, gürgen, meşe, dişbudak, kestane, ıhlamur, kavak, kızılağaç, bulunur. Ağaççık ve çalı türlerinden; taflan, defne, üvez, kızılcık, ormangülü, şimşir, yabani fındık, mürver, kocayemiş bulunur. Orman alanının dışında az da olsa makiler bulunur. Maki türlerinden; kocayemiş, şimşir, akdiken, ardıç, çobanpüskülü, kermez meşesi, böğürtlen, dikenli mersin, ayı üzümü ve ormangülü yetişir.
Sakarya ormanlarında yaban hayvanlarından; geyik, karaca, ayı, kurt, domuz, tilki, çakal, sansar, porsuk, tavşan, sülün, keklik, bıldırcın, üveyik, güvercin, sığırcık, kirpi, saksağan, şahin, doğan, baykuş, yaban kazı, ördek yaşar.
Yer bilimi
Sakarya'da kuzey-güney doğrultuda; Batı Pontid, Armutlu-Almacık-Arkotdağ ile Sakarya zonu birimleri bulunur. Batı Pontid zonunda; Paleozoyik, Permo-Triyas, Genç Kampaniyen-Orta Eosen yaşlı kırıntılar, karbonatlar, volkanitler bulunur. Bu zamanlarda oluşan kaya grupları açısal uyumsuzlukla sıralanırlar. Gurupların temeli Ordovisyen zamanlı sığ deniz, delta çökelleri (Kocadöngel formasyonu), bunun üzerinde akarsu çökelleri (Kurtköy formasyonu) ile sığ deniz çökeli olan kumtaşı şeyller oluşturur. Ferizli formasyonu yoğun demir mineralleri bulunan lagün-şelf çökellerini temsil eden karbonat ve kırıntılardan oluşur. Tüm birimler miyosen yaşlı bazalt, Pliyosen yaşlı kırıntılar, yamaç molozu ile alüvyonlarla örtülüdür.
İlde 1. jeolojik zamandaki Hersiniyen dağ oluşumu ve 3. zamandaki Alpin Orojenezi etkili olmuştur. Hersiniyen kıvrımları Devoniyen ve Silüriyen tortulları üzerinde gerçekleşmiştir. Güneyde metamorfizma oluşmuş, kuzeyde metamorfizma çok az görülmüştür.
İl genelinde Alp orojenezi Kuaternere kadar sürmüştür. Tektonik etkilerle Adapazarı Ovası çökmüş, Kuzey Anadolu Fayı bu devirde oluşmuştur. Fayın güneyindeki bloklar çökmüş, kuzey taraflar yükselmiştir. Fay hareketleri neticesinde Adapazarı ovası sürekli çökmekte olan sübsidans havza haline gelmiştir. İzmit körfezinden Hendek'e kadar devam eden geniş düzlük alan nehir çökelleriyle kaplıdır. Sakarya merkez, Sakarya Nehri, Çark Suyu, Mudurnu Çayı, Uludere'nin getirdiği bu nehir çökelleri üzerinde kurulmuştur. Adapazarı Ovasının kuzey kenarlarında dik kenarlı tepeler başlar. Ovanın güney ve kuzeyinde bulunan aynı seviyedeki tabakaların yaş ve yapılarının farklı olması ovanın tektonik çöküntü alanı (graben) olduğunun göstergesidir.
Doğal afetler
Deprem
Sakarya Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde yer aldığı için 1. derece deprem bölgesidir. Arazinin genç nehir çökellerinden oluşur ve yer altı suyu seviyesi yüksektir. Bu iki olgu zemin sıvılaşmasına neden olmakta ve depremin etkisini artırmaktadır. Tarihte önemli depremlerden zarar görmüştür:
Su baskını olayları
İlde yer alan Sakarya Nehri, Mudurnu Çayı, Darıçayırı Deresi, gibi akarsular zaman zaman taşkınlara neden olmaktadır. Ani sağanak yağış ve kar erimelerinde seller oluşmaktadır.
Kıyı erozyonu
Özellikle son yıllarda Karasu limanı yapımından sonra Karasu sahilinde dar bir kıyı şeridinde şiddetli olarak görülmektedir. Liman yapımından sonra kıyı kenar çizgisi içine yapılmış evler yıkıldı. Bu süreçte kıyının 100 metreye yakın gerilediği tespit edilmiştir. Önlem olarak önce kıyıya dik mendirekler yapıldı. Fayda etmediği görülünce yeni bir kararla kıyıya paralel açıkta mendirekler yapılmaya başlandı. Kararı alınan 27 mendirekten 7'si yapıldı, yapılanların erozyonu durdurduğu görüldü.
Nüfus
Sakarya bölgesi 19. yüzyıl boyunca üç büyük savaşın sebep olduğu muhacir akınına uğramıştır. 1853-56 Kırım savaşı, Şeyh Şamil'in mücadelesi 1850-1860 Kafkas Savaşı, 1877-78 Osmanlı-Rus harbi Sakarya'nın bağlı bulunduğu İzmit mutasarrıflığına yoğun göçe sebep olmuştur.
Sakarya ilinde demografik yapısı şu unsurlardan oluşmaktadır: Yerli halktan Manavlar, Yörükler, Kafkasya halklarından; Çerkesler, Abhazlar, Acaralı Gürcü, Mohti Lazlar, Hemşinliler,Kırım Tatarları, Balkanlar ve Rumeli göçmenleri; Bosnalı, Arnavut, Pomak, Sırp ve Bulgaristan ile Yunanistan'dan göçen Muhacirler. Doğu Karadeniz'den gelen Karadenizliler, Abdallar, Romanlar, az miktar da olsa Rum, Ermeni, Arap bulunmaktadır. Hemen tamamını Müslüman nüfusun oluşturduğu halkın; %93.1 Hanifi, %3.6 Alevi, %3.3 Şafii mezhebine mensuptur.
Nüfusun ilk yerleştirilmesi sırasında zorunlu iskân siyaseti uygulanmıştır. Farklı etnik gruplar karışık yerleştirilmiştir. Daha sonra bu siyaset terk edilse de, yeni muhacirler yakınlarının yanlarına yerleştiklerinden, kendi kültürlerini yaşamış, bir bütünleşme gerçekleşmemiştir. 1950'li yıllardan sonra Sakarya'nın gelişen ulusal ulaşım ağının üzerinde bulunması, köyden kente göç, şehir merkezlerinde yeni iş alanlarının oluşması bütünleşmeyi başlatmıştır. 1999 depremi Sakaryalıların bütünleşmesinde yeni bir ivme kazandırmıştır. Taraklı, Geyve, Pamukova ve Kaynarca'da muhacirlerin fazla olmaması geleneksel Manav kültürünün değişmeden zamanımıza kadar gelmesini sağlamıştır.
Çok kültürlü yapı; yemek kültürü, evlenme, ölüm, sünnet törenlerinde, halk oyunlarında, geleneksel el sanatlarında kendini gösterir. İlde yapılan dokuz yüzden fazla yemek türü bu çeşitliliğin bir başka göstergesidir.
Çerkes, Abhaz, Acaralı Gürcü, Hemşinli, Bosnalı, Arnavut, Tatar, Roman, Arap, Balkan Muhacirleri zorunlu dış göçle Sakarya'ya gelmişlerdir. Sınırları Osmanlı Devleti olarak düşünüldüğünde bu göçler iç göçe daha çok benzer. Türkiye sınırları dışından gelenlerin bazıları önce başka illere yerleşmiş, daha sonra Sakarya'ya gelmiş nüfustan oluşur.
Sakarya'daki göçlerin bir kısmı ise güncel mevsimlik iç göç olayıdır. Çoğunlukla fındık tarımının yapıldığı Karasu, Kocaali, Akyazı ve Hendek gibi ilçeler bu göçe muhataptır. Mevsimlik tarım işçilerinin çoğunluğu Güneydoğu Anadolu Bölgesinden fındık hasadında çalışmaya gelirler.
Yerleşme amaçlı güncel göçlerden de Sakarya kendine düşen payı almaktadır. 1950'lerde başlayan iç göç, doğudan batıya, iç bölgelerden kıyılara doğrudur. Sakarya'da gelişen sanayisi ve verimli topraklarıyla göçmen çekmektedir.
2007 rakamlarına göre il nüfusu; %40 Manav, %21 Karadeniz Türkmenleri Çepniler, %9 Balkan ve Rumeli Türkleri, %7 Gürcü, %5 Laz, %4 Kürt, %2 Abhaz, %1 oranında Çerkez, Roman, Boşnak, Arnavut, Yörük kültürüne sahip nüfustan oluşur.
| Sakarya il nüfus bilgileri | ||||
|---|---|---|---|---|
| Yıl | Toplam | Sıra | Fark | Şehir - Kır |
| 1965 | 404.078 | 34 | %31 124.936 279.142 %69
| |
| 1970 | 459.052 | 32 | %14 | %33 152.277 306.775 %67
|
| 1975 | 495.649 | 32 | %8 | %35 172.210 323.439 %65
|
| 1980 | 548.747 | 32 | %11 | %36 195.069 353.678 %64
|
| 1985 | 610.500 | 31 | %11 | %37 227.625 382.875 %63
|
| 1990 | 683.061 | 29 | %12 | %44 297.759 385.302 %56
|
| 2000 | 756.168 | 28 | %11 | %61 459.824 296.344 %39
|
| 2007 | 835.222 | 22 | %10 | %71 594.114 241.108 %29
|
| 2008 | 851.292 | 22 | %2 | %73 622.046 229.246 %27
|
| 2009 | 861.570 | 22 | %1 | %73 633.158 228.412 %27
|
| 2010 | 872.872 | 22 | %1 | %74 646.899 225.973 %26
|
| 2011 | 888.556 | 22 | %2 | %75 664.813 223.743 %25
|
| 2012 | 902.267 | 22 | %2 | %75 680.637 221.630 %25
|
| 2013 | 917.373 | 22 | %2 | %100 %0
|
| 2014 | 932.706 | 22 | %2 | %100 %0
|
| 2015 | 953.181 | 22 | %2 | %100 %0
|
Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri)
Sakarya İl Nüfusu: 1.029.650'dir (2019 sonu). İlin yüzölçümü 4.823 km2'dir. İlde km2'ye 213 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 1.135 kişi ile Serdivan)
İlde yıllık nüfus artış oranı % 1,62 olmuştur. Nüfusu en çok artan ilçe: Serdivan (%5,66) Nüfusu en çok azalan ilçe: Kocaali(-% 10,04)
4 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre 16 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 667 mahalle bulunmaktadır.
| 2019 yılı sonunda Sakarya ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri | |||||||
| İlçe | Nüfus 2018 | Nüfus 2019 | Fark | Nüfus Artışı % | Mah.Say. | Alanı km2 | Yoğunluk |
| Adapazarı | 271.515 | 276.385 | 4.870 | 1,79 | 84 | 324 | 853 |
| Akyazı | 89.301 | 90.362 | 1.061 | 1,19 | 73 | 628 | 144 |
| Arifiye | 44.315 | 45.375 | 1.060 | 2,39 | 24 | 75 | 605 |
| Erenler | 87.197 | 89.128 | 1.931 | 2,21 | 33 | 136 | 655 |
| Ferizli | 26.692 | 27.347 | 655 | 2,45 | 24 | 173 | 158 |
| Geyve | 49.760 | 49.958 | 198 | 0,40 | 73 | 662 | 75 |
| Hendek | 84.099 | 85.570 | 1.471 | 1,75 | 91 | 646 | 132 |
| Karapürçek | 13.041 | 12.982 | -59 | -0,45 | 14 | 142 | 91 |
| Karasu | 64.124 | 64.790 | 666 | 1,04 | 40 | 411 | 158 |
| Kaynarca | 24.255 | 24.138 | -117 | -0,48 | 45 | 343 | 70 |
| Kocaali | 25.497 | 22.938 | -2.559 | -10,04 | 35 | 254 | 90 |
| Pamukova | 29.386 | 29.740 | 354 | 1,20 | 33 | 289 | 103 |
| Sapanca | 41.055 | 42.416 | 1.361 | 3,32 | 29 | 173 | 245 |
| Serdivan | 139.595 | 147.500 | 7.905 | 5,66 | 25 | 130 | 1.135 |
| Söğütlü | 13.973 | 14.088 | 115 | 0,82 | 22 | 145 | 97 |
| Taraklı | 6.895 | 6.933 | 38 | 0,55 | 22 | 292 | 24 |
| SAKARYA | 1.010.700 | 1.029.650 | 18.950 | 1,87 | 667 | 4.823 | 213 |
Ekonomi
Sakarya, 1987-1998 yılları arasında Türkiye'nin refah düzeyi artan illeri içinde yer almıştır. Kaldı ki bu gelişme istatistikleri Sakarya'da her yıl üretilen, Gayri Safi Millî Hasıla'yı tam anlamıyla yansıtmamaktadır. Sakarya'da faaliyet gösteren ve büyük çaptaki firmalarımız Türkiye'nin en büyük 500 kuruluşu içinde yer almaktadır. İlimizde üretim yapan dev kuruluşların (Otoyol, Toprak Grubu, Pilsa, Yazakisa, Goodyear, Noksel) yönetim merkezleri Sakarya'da olmadığından, ürettikleri GSMH'ler İlin yıllık üretim değerleri içinde görülmemektedir.
Sakarya'da 2012 yılında ekonominin sektörel dağılımı şu şekildedir:Tarım:%17, sanayi:%24, hizmetler:%59.
Sakarya'da (2012) millî gelir 14.064 $, istihdam oranı %47.7, işsizlik %10.2'dir. Sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasına göre Türkiye 18.si, Kişi başına düşen GSYİH sıralamasında 33.dür. Türkiye GSYİH içinde 1.1'lik paya sahiptir. 2013 yılında %26 ile ihracatını en fazla artıran il olarak, 1 milyar$ üzerinde ihracat yapan iller arasına katılmıştır. Sakarya en fazla ihracat yapan 9. şehir olmuştur. 2012 verilerine göre 1.8 milyar ihracat, 1.1 milyar dolar ithalat yapılmıştır. 2012 için ihracatın ithalatı karşılama oranı %159 oranında gerçekleşmiş, böylece il aldıklarından daha fazlasını yurt dışına satmıştır.
Sanayi
Sanayi faaliyet kolunun il ekonomisine katkısı %25 oranındadır. Günümüzde sanayi yatırımlarını teşvik, düzenli şehirleşme ve istihdam sorunlarını çözümlemeye yönelik etkili bir kalkınma aracı olarak görülen Organize Sanayi Bölgesi kurulması çalışmaları 1976 yılından itibaren Sakarya'da devam eden Organize Sanayi Bölgesi 1993 yılında nihayet bulmuştur.
Sakarya'da son yıllarda özellikle otomotiv, tekstil ve gıda sektörlerinde büyük gelişmeler yaşanmıştır. Bu sektörlerde önümüzdeki yıllarda da hızlı bir büyüme beklemekteyiz. Otomotiv devi olan Toyota, Otoyol, Otokar ve Tırsan firmalarının önemli yatırımlarını ilimizde yapmaları, beraberinde ilimiz otomotiv yan sanayi üreticilerinin de hızla büyümelerini sağlayacaktır.
Gıda sektöründe özellikle Süt ürünleri ve Tavukçuluk alanında önemli yatırımlar gerçekleşmiştir. Ülker grubunun Pamukova ve Akyazı ilçelerinde, Şenpiliç A.Ş. Geyve ilçesinde, Köy-tür A.Ş. Kaynarca ilçesinde yapmış olduğu yatırımlar İlimizde mevcut diğer üreticiler için de bir ivme kazandırmıştır.
Tekstil sektöründe de son yıllarda İlimizde önemli yatırımlar gerçekleşmiştir. Bunun en önemli sebeplerinin başında Sakarya'nın Tekstilin önemli merkezleri olan İstanbul ve Bursa illerine olan yakınlığıdır.
Sakarya, otomotiv ve yan sanayi, tekstil, gıda, orman ürünleri, elektrik-elektronik, yapı-inşaat malzemeleri, süs bitkiciliği gibi alanlarda yatırıma uygun konumu ile Türkiye'nin önemli bir yatırım merkezidir.
Sakarya'da kamunun da önemli yatırımları bulunmaktadır. TÜVASAŞ, Tank-Palet fabrikası, Şeker fabrikası, EBK kombinası ve TZDK bu açıdan önemlidir. 2012 yılında İSO'nun açıkladığı ilk 500 arasında Sakarya'da üretim yapan 14 firma yer almıştır. Bu firmalar ve ilk 500 listesindeki sıralamaları şöyledir: Toyota 29, Ak gıda 43, Otokar 87, Şenpiliç 96, Asaş alüminyum 154, Federel-Mogul 176, Tırsan 178, Yazaki otomotiv 220, Durak fındık 242, B-plas plastik 305, Balsu 342, Sırmagrup 362, Tüvasaş 375, Çamsan ağaç 400.
Sakarya'da faal olan üç organize sanayi bölgesinde, 773 hektar üzerinde 133 tesis kuruludur. Bu tesislerde 13.800 kişi çalışmaktadır. Sakarya 1. organize sanayi bölgesi Adapazarı ilçesi Hanlı beldesinde otaban kenarında kurulmuştur. 161 hektar alanda 1993 yılında faaliyete başlamıştır. II. organize sanayi bölgesi Hendek ilinde, 350 hektarlık alan üzerinde 1997 yılında kurulmuştur. III. sanayi bölgesi 1999 yılında 254 hektar alan üzerinde Söğütlü ilçesinde kurulmuştur. Karasu ve Ferizli OSB inşaatları hâlen devam etmektedir. Kaynarca OSB'nin fizibilite çalışmaları tamamlanmış, inşaatı henüz başlamamıştır. Sakarya'da ayrıca 10'u faal, 1'i inşa halinde 11 Küçük Sanayi Sitesi bulunmaktadır.
Tarım
Sakarya il topraklarının %50'si tarım alanı, %42'si orman ve fundalık, %2'si çayır-mera, %6'sı tarım dışı alandır. İlde %50'lik tarım arazilerinin kullanımı şu şekilde gerçekleşir. Tarla arazisi: %43.3, Fındıklık: %28.2, Kavak: %4.3, sebze bahçesi: %3.4, meyve bahçesi: %2.8, bağ: %1.6, zeytin: %0.2, diğerleri: %17.3. Tarım faaliyet kolunda il ekonomisine %51 ile hayvansal üretimin katkısı en fazladır. Meyve üretimi %29.2, tarla bitkileri %13.6, sebze üretimi %5.9, su ürünleri %0.3 oranında tarımsal ekonomiyi oluşturur.
2012 yılı verilerine göre ilde; 170.000 büyük baş, 60.000 küçükbaş, 19.900.000 kanatlı yetiştirilmektedir. 549 arıcı 47.583 kovanda arıcılık yaparak yaklaşık 1000 ton bal üretmiştir. 22 adet olan Alabalık işletmelerinde üretim kapasitesi 737 ton/yıldır.
Türkiye'de tarımın GSMH'ye katkısı %8.1 iken, Sakarya'da bu oran %17 ile oldukça yüksektir. İl topraklarında güney ilçelerde sebze-meyve, orta kesimlerde mısır gibi tarla üretimi ve sebzecilik, kuzey ilçelerde fındıkçılık yaygındır.
Ayrıca 2016-2017 sezonunun 8 ayında üreticiler tarafından serbest piyasaya sunulan yaklaşık 375 bin 559 ton kabuklu fındığın, 101 bin 36 tonu Sakarya'daki üreticiler tarafından piyasaya sunulmuştur. Böylelikle bu sezonda en çok fındık üreten şehir olmuştur.
Madencilik
Demir: Karasu, Ferizli ilçeleri sınırları içinde Çam Dağında demir madenine rastlanmıştır. Bu alandan bir miktar üretim yapılmıştır.
Kurşun, çinko, bakır: Çam Dağı bu madenler açısından önemli potansiyel barındırır. Osmanlı devletinin son yıllarında Maden Deresinde gümüşlü kurşun üreten Fransız firma ya ait kalıntılar bulunmaktadır.
Mermer: Merkez, Sapanca ve Akyazı ilçelerinde mermer yatakları bulunur. Harmantepe köyü çevresindeki maden yataklarında menekşe rengi ve koyu kırmızı mermerler çıkarılır. Akyazı Dokurcun çevresinde siyah mermer yatakları bulunur. Adapazarı Taşkısığı köyünde siyah mermer çıkarılmaktadır.
Kum, çakıl: Erenler'de Sakarya Nehri'nden, Akyazı'da Mudurnu Çayı'ndan, Geyve'de Karacasu'dan, Hendek'te Mudurnu Çayı'ndan inşaat ve yol stabilize işlerinde kullanılabilecek kum ve çakıl çıkarılmaktadır. Sakarya nehri kenarlarında kum ocakları doğaya zarar vermesi nedeniyle kapatılmaya çalışılmaktadır.
Manganez: Alaçam Deresi civarında bulunmaktadır.
Titanyum: Karasu sahillerindeki kumullarda zengin rezervlere ulaşılmıştır.
Termal kaynaklar: Taraklı, Geyve ve Kuzuluk sahalarında jeotermal kaynaklar yer alır. Daha çok sağlık turizminde kullanılan kaynaklardan, Kuzuluk'ta jeotermal enerji ile konut ısıtma projesi hazırlanmıştır.
Elektrik üretimi
| Sakarya Elektrik Santralleri | ||
|---|---|---|
| Santral adı | Tesis türü | Kurulu güç |
| Enka Gebze doğalgaz elektrik santrali | Doğalgaz | 1.595 MW |
| Enka Adapazarı Doğalgaz Santrali | Doğalgaz | 798 MW |
| Doğançay HES | Hidroelektrik | 30 MW |
| Ak Gıda Doğalgaz Sant. | Doğalgaz | |